Renteverbod

“Zou Islamitisch bankieren de toekomst zijn?”
Het was niet de eerste krant die zoiets kopte. Islamitisch bankieren zou tegen de crisis kunnen. Want daarin geldt een renteverbod. Dat betekent niet dat je geen commissie betaalt, maar wel dat de bank veel meer risico met je hoort te delen.

Maar heel serieus mocht de media vooralsnog niet met het renteverbod omgaan. Want het hoort natuurlijk bij de Sharia, de religieuze en wereldlijke wetten die voor moslims gelden. En wij hebben scheiding van kerk en staat, en daar moeten we trots op zijn. Dus geen islamitische polonaise aan onze [kapitalistische] democratie. Zo begreep ik in elk geval van briefschrijvers aan de krant, en gepikeerde reacties in de media.

Geen renteverbod dan dus.

Maar toch is dat gek, want het verbod is niet alleen Islamitisch. Het staat niet alleen in de Koran. Maar ook in de Bijbel. En ook in de Torah.

Jezus lijkt zich helemaal tegen de geldhandel uit te spreken, als hij in de tempel de geldwisselaars te lijf gaat. En in het oude testament staat “Gij zult geen rente vragen van uw broeder, noch voor geld, noch voor enig andere zaak...” (Deuteronomium 23:20-21) Bijbelkenners zullen nog wel enkele teksten kunnen vinden die er betrekking op hebben.

In Deuteronomium staat overigens ook nog het bijzinnetje dat je de rente niet aan Israëlische broeders zult vragen. Andere volken mag je wel onderwerpen aan rente, hoe goddeloos het dan ook zou zijn. Dat is Joden niet altijd met even veel dank afgenomen. Maar ja, ondertussen werd wel geld van hen geleend, en veel Christenen stoorden zich ook niet al te veel aan het verbod.

In de middeleeuwen is er heel veel over het verbod op woeker gediscussieerd. Want wat is woeker, en wat is nog wel eerlijk en wat niet? Woeker is eeuwenlang voor leden van de kerk verboden geweest, en tegen de dertiende eeuw gold er eigenlijk een algeheel verbod op het heffen van rente. Of iedereen zich daaraan hield is een tweede, maar toch.

Zelfs de reformatie heeft nog een flinke basis in de vraag of rente wel mag. Het was één van de belangrijkste zaken waar Luther tegen ageerde. Niet alleen dat de aflaten niet o.k. waren, maar ook dat zekere bankiers en geld-handelaren maar liefst 100% winst maakten op de inning van die aflaten. Rente voor het geld waarvoor de Sint Pieter in Rome werd gebouwd.

Ook veel filosofen hebben hun ideeën over de eerlijkheid van rente vragen. Eigenlijk vinden de meeste het helemaal niet eerlijk. Aristoteles, Cato, Cicero, Plutarchus. Volgens Plato kan “geld niet jongen”. Als je rente moet betalen over geld, dan maak je alleen de rijken rijker en de armen armer.

Zelfs Bacon, die toch redelijk pragmatisch en rechts is georiënteerd, vond dat je rente niet hoger dan vijf procent of zo mocht stellen. Maar dat was puur uit practische overweging, omdat rente verbieden alleen hogere illegale woeker in de hand zou werken. Calvijn zei dat ook. Zelfs de grondlegger van het “vrije markt” idee, Adam Smith, geloofde in een plafond op de rente.

Modernere denkers ook. Zelfs alom geprezen economisch denker Keynes zag problemen in rente vragen. Hij verwees naar Guido Gesell, een econoom die (met vele anderen) heel werkbare alternatieven voorstelde voor ons rente-gebaseerde geldsysteem.

Als zoveel knappe koppen en wijze mensen een probleem zagen in rente, zou er dan niet echt iets mee mis kunnen zijn? Zou het kunnen dat er toch iets systematisch verkeerd is aan het vragen van rente? Niet alleen ethisch gezien, maar ook practisch gezien, voor ons allemaal?


Zie voor bronnen o.a.:

http://www.alastairmcintosh.com/articles/1998_usury.htm
http://en.wikipedia.org/wiki/Usury