Pia Dijkstra is vandaag boos in de krant. Ze verdenkt ons kabinet Rutte er van geheime afspraken gemaakt te hebben met de SGP. Over abortus enzo. In ruil voor stemmen en steun. “He?”, denk ik eerst even, “maar de SGP is toch helemaal niet zo groot?”.
Wat heeft Rutte daar nu aan? SGP denkt met je mee. Leuk. Maar waarom de andere kant op? De grootste partij wint,toch? En als je je aan die kleintjes wilt storen, waarom zou je dan met SGP mee gaan? Waarom dan niet met Pia en de D'66, of Groen Links, of Groen Rechts?
Je kunt toch ook leuk populistisch zijn? Of zie ik dat nu verkeerd? Maar eigenlijk weet ik inmiddels wel iets beter. Kleine partijtjes kunnen in ons blokkenstelsel van macht veel uitmaken. Want dat zijn het eigenlijk echt machtsblokken en blokjes. Een soort blokkendoos.
En bij elke stemming wint de hoogste blokkentoren. Dan kan een klein blokje dus best uitmaken, als de twee hoogste torens zonder dat blokje vrijwel even hoog zijn. Een “Swing vote”. Dat is dan stiekem een machtig klein blokje, zo ineens. De Armeens-Britse zakenman Gulbenkian bepaalde zo ooit hoe de olie van Iraq en Saudi Arabie werd verdeeld. Zelf hield hij maar 5% van de aandelen, terwijl de rest naar de nu grootste oliemaatschappijen ging. Vijf procent. Niet veel. Maar als de anderen het oneens waren kon hij besluiten welke kant het op ging. En rijk werd hij in elk geval. Maar dat is iets anders.
Natuurlijk is de macht van zo'n blokje er alleen als een partij ook echt als één blok stemt. En een coalitie, geheim of niet, werkt alleen maar als alle partijen van de coalitie ook gelijk stemmen. De hoogste toren krijg je alleen als je blokken stevig genoeg zijn, en als al jouw blokken ook aan jouw toren stapelen. Een stevige coalitie is dus zoiets als een stevige blokkendoos.
Andere blokjes in jouw doos lokken om je zin te krijgen, tegen beloftes ook hen eens te helpen is heel logisch. Ook als dat eigenlijk tegen je eigen partij-agenda in zou gaan. Moet je niet al te snel toegeven dan, natuurlijk.
Politiek kan zo belangrijker worden dan de zaak waarover gestemd wordt. Vaak zelfs. Soms vind ik dat wel jammer. Misschien politici in de blokkendoos ook wel.
Of Dijkstra gelijk geeft, weten we nu nog niet. Misschien heeft Rutte inderdaad wel afspraken gemaakt met de SGP. “Zeg eh... als jullie nou gewoon lekker met ons mee doen, en steeds voor onze voorstellen stemmen zolang ze door de Bible belt kunnen, dan eh... doen wij iets leuks voor jullie als een anti-abortus-wet voorkomt”. Dat zou inderdaad best kunnen. Misschien doet Rutte daarom inderdaad afhoudend als het abortus of ivf betreft. Houd SGP maar te vriend.
Maar het zou ook kunnen dat Rutte helemaal nog geen afspraak rond heeft. En dat hij alleen maar niet géén afspraak heeft gemaakt. Niet – geen. Dat is al bijna wel. SGP blij. VVD blij. CDA blij. PVV blij. Kabinet blij. Dijkstra boos. Maar al het er eenmaal op aankomt, dan heeft niemand een poot om op te staan. Mooi toch?
