Banaan

Eigenlijk is het best een wonder wat er allemaal de winkel te vinden is. Fruit dat een halve wereld ver weg aan de boom hangt, en hier niet eens zou kunnen groeien, ligt gewoon in het schap. Het is zo fris als je kunt verwachten na een maand op een schip. Groen geplukt aan de tropische boom, en vers gerijpt in de container. En dan hoeven het niet eens Maracuja's, Paraguaya's of Paarse Kiwi's te zijn, want die moeten misschien nog wel ingevlogen worden. Je hebt ook al gewoon Grapefruits, Sinaasappels, en de huis- tuin- en keuken Banaan.

De meeste van onze bananen groeien op verre Zuid-Amerikaanse plantages, in Ecuador, Guatemala, of Costa Rica. Het zijn idyllische landen waar de zon warm schijnt, de stranden wit zijn , de bomen groen en de mensen bruin en gerimpeld. En alles groeit er razend snel, zelfs op telefoonkabels.

Maar vaak zijn de omstandigheden op die plantages niet per se arbeidsvriendelijk. Of in elk geval is het zwaar werk, en het loon van de plukkers bijpassend laag. In de jaren vijftig nog werden er doodseskaders ingezet om plukkers die teveel vroegen te terroriseren. Een voortvarend medewerker bij United Fruit greep in die tijd ook in toen de Guatemalese regering enkele kwartjes meer wilde gaan vragen per hectare grond¹. De regering werd gewipt in een coup, en het begrip bananenrepubliek was een feit. Of het nu beter is valt te betwijfelen, want doodseskaders bestaan nog steeds. En dat geldt of je banaan of koffie of coke nu uit Columbia komt of uit Costa Rica of Mexico. En de pluklonen blijven in elk geval (te) laag.

Daarom ben ik ook voor Fair Trade. Geef die boeren en plukkers nou gewoon wat meer. Geef ze een eerlijke prijs voor hun handel, en geef ze daar ook de mogelijkheid om meer vruchten te plukken van hun plukarbeid. Daar wil ik best iets meer voor betalen. Dat vind ik prima.

Althans, tot ik in de winkel sta. Dan zie ik de sappige, grote bananen van een willekeurig niet-fair trade merk. En daarnaast liggen wat verdroogde, taaie banaantjes van de fair trader. De laatste zijn een euro duurder per kilo, ofwel 30% meer. Goed, ze zijn voorverpakt, gewogen en voorgeprijsd. Ze zijn voorzien van een fair trade stickertje zodat ik me beter kan voelen. In elk geval kan ik zo meer hoop hebben dat de boer echt wat geld voor zijn waar heeft gekregen. Maar ze kosten maar liefst een euro meer! En deze fair trade banaantjes zijn helemaal niet lekker!

Moet dat prijsverschil echt zo groot zijn voor zoveel kwaliteitsverlies? Natuurlijk zijn verantwoorde bananen ook vaak prima, en dat andere gele fruit ook vaak te groen of veel te bespoten. Maar het prijsverschil blijft over het algemeen redelijk groot, in het nadeel van de eerste. Hoe kan dat?

Fair trade bananen moeten natuurlijk gecertificeerd fair trade zijn, want anders zou elke boef er wel een zegeltje van betrouwbaarheid op kunnen plakken. Dat kost geld. Fair trade bananen moeten gescheiden getransporteerd en verwerkt worden. Kost ook geld. Er moet speciale reclame gemaakt worden voor fair trade. Nog meer geld. Verantwoorde banaan wordt in kleinere aantallen verkocht. Kost ook wat extra. En oh ja, die boer moest nog wat meer krijgen. Laat er van die hele euro rond een dubbeltje voor hem over zijn.

Eigenlijk zou ik wel willen dat die boer wat meer centen van de extra euro kreeg. En ik weet wel dat die centen bij hem veel meer waard zijn dan bij mij. Maar ik gun het hem gewoon. En zijn vrouw en kinderen ook. Als we hem nu eens een heel kwartje extra betalen per kilo. En dan doen we dat niet alleen bij fair trade bananen, maar bij alle bananen. Dan hoeven er ook geen extra kosten voor het transport, de gescheiden reclame en certificering meer betaald te worden. Want alle bananen worden dan fair trade. Dan kosten alle bananen voortaan een kwartje per kilo meer, en dat kwartje gaat dan helemaal naar de boer. Zou dat niet mooier zijn?

Nu alleen nog Dole, Del Monte, Chiquita en andere grote handelaren zo ver krijgen. Groot ondernemers, de bal ligt bij u. Wij als klant betalen het vast wel. Voor de boer en zijn dorp.

1 Zie bijvoorbeeld:

query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9E0DEED6173DF933A1575AC0A960958260

of in Wikipedia
en.wikipedia.org/wiki/1954_Guatemalan_coup_d'etat

prijsopbouw van een banaan
www.maxhavelaar.org/pages/template.asp?rID=57&produktID=2