Horizon

“Vind jij ze lelijk?” vraag ik de vriendin.
“Nee, eigenlijk wel mooi”
“En jij?” vraag ik aan de vriend, terwijl we staren naar de wijde horizon. Hij blijft een beetje stil. Ik weet dat hij ze uit principe alleen al mooi vindt.
“Ach, er zijn altijd mensen die zeuren. Iedereen is tegen als het in zijn achtertuin komt.”
Ik drijf het op de spits. “Vinden jullie het horizonvervuiling?”
“Nee, het is juist wel indrukwekkend om te zien.”

Zo scherp was mijn spits bij nader inzien niet. We zijn net in Duitsland, over de grens van Belgie. Golvende heuvels, bosjes groene bomen, boerderijen, kleine weggetjes, hoge rood-wit gekleurde windmolens. Een roofvogel hangt hoog in de lucht bij een van de gevaartes. Veel last ondervindt hij er blijkbaar niet van. Majestueus wieken enkele molens langzaam in het rond. Andere staan stil. Wind is er wel genoeg, zelfs al is het niet veel. Maar misschien is er even niet zoveel energie nodig.

“Of misschien staan ze stil voor onderhoud” zegt de vriend.
“Zoveel tegelijk?” vraag ik. Het zijn er tientallen en tientallen over de wijde horizon verspreid.
We staren een tijdje peinzend. Het is natuurlijk overdag, en er is veel zon, dus wellicht is er inderdaad minder energievraag. We hopen maar dat het niet is omdat een lokale kerncentrale te veel energie over heeft, en dat daarom de molens stil gezet zijn.

Op de Faroer eilanden heb ik wel onder zo'n molen gestaan. Een reus uit Don Quichotte. Stil kon je hem niet noemen, maar een beetje autoweg maakt aanzienlijk meer lawaai. Nu in Duitsland horen we ze helemaal niet. Natuurlijk staan ze ook best ver weg. Maar we blijven er bij. Ze zijn gewoon mooi.

Later lees ik dat bij de Duitse grens, bij Bullingen, juist een handvol molens is geplaatst om de hele directe omgeving van energie te voorzien. Zes molens voorzien in de totale energiebehoefte van zo'n tienduizend woningen. Ik lees het nog een keer. Een handvol molens is genoeg om meer dan 30 miljoen kilowatt-uur duurzame, schone energie te leveren. Geen CO2, geen voortdurende inkoop van gas of olie. Zes molens. Al die andere molens op de grens leveren dus energie voor andere dorpen of nabije steden.

De marginale kosten van een kilowatt-uur windmolen-energie zijn minder dan een cent. Zo lang je ze niet midden in zee plaatst, tenminste. Dat betekent dat je na de aanschaf en plaatsing nauwelijks meer kosten hebt voor onderhoud en gebruik: minder dan een cent per kilowattuur. Een gemiddeld gezin gebruikt zo'n 3500 kilowatt-uur per jaar, dus dat is minder dan 35 euro per jaar, exclusief belastingen en transportkosten. Dat is dan wel een gezin met wasdrogers, diepvriezers en vaatwassers. Zelf kom ik met mijn gezin niet aan dat bedrag. Misschien nog wel aan 25 marginale euros per jaar.

Natuurlijk moet je een molen wel eerst bouwen. Maar ja, dat moet met een kerncentrale of een kolen- of gascentrale ook. Kolen en gas worden net als olie rap duurder. En uranium vinden we (gelukkig?) ook niet in onze eigen achtertuin, dus daar zijn we ook afhankelijker van de handel. Wind blijft daarentegen vast nog wel even gratis.

Ik mijmer eens over die nieuwe windmolens bij Bullingen. Zij hebben daar vast wel steun gehad van hun overheid, want die houdt wel van schone energie. Schijnbaar in tegenstelling tot de onze. Want bij ons zijn subsidies op het gebied van wind- en zonne-energie liefst ondoorzichtig, experimenteel, tijdelijk en practisch nauwelijks te verkrijgen. En in Duitsland worden de aanzienlijke subsidies op zonnepanelen gedekt door een extra opcent op elke kilowattuur. Hierdoor is het voor de regering kostenneutraal, en hoeft dus niet elk kabinet zich weer over de vraag te buigen. Het hoeft niet eens op de begroting te staan. Duitse daken raken gaandeweg steeds voller met zonnepanelen.

Zou onze gasbel er mee te maken hebben? Dat kan toch haast niet? Natuurlijk heeft de overheid een aardig potje aan inkomsten uit Slochteren, en wellicht verdienen individuele besluitvormers stiekem nog wel een centje extra uit die bel. Maar ook zij hebben toch kinderen en longen? Of zouden ze die haten? En toch lopen juist Groot Brittannie en Nederland trots achteraan als het gaat om schone energie in Europa. En de engelsen hebben Noordzee-olie, en wij hebben Groningsch Gas. De Denen hebben voornamelijk ruimte en wind. Die draaiden in 2007 al voor 20% op wind-energie. Zelfs de Spanjaarden (met heel kleine beetjes eigen olie) lopen ver voor, met maar liefst 30% in 2008. En onze oosterburen hebben absoluut gezien misschien wel de meeste molens en know-how... Ook zij lopen dus ver voor.

Stel nu dat we onze hele overheid voor het gemak eens vergeten. Zou het uit kunnen? In mijn wijk zijn zo'n vierduizend woningen, met grofweg tienduizend bewoners. Dat is minder dan de woningen bij Bullingen. Met twee molens van elk 2,5 megawatt capaciteit zou je er ruim zijn (die levert dan zelfs bij 30% efficientie nog genoeg). Een enkele molen zou je ook kunnen nemen, maar zo kan er nog eens eentje uit staan voor onderhoud. Een moderne molen van 2 a 3 megawatt capaciteit kost ergens tussen één en twee miljoen euro. Dus omgeslagen per bewoner is dat een investering van maximaal... 4.000.000 / 10.000 = 400 euro per persoon. Of 1000 euro per huishouden. Over dertig jaar levensduur zijn dat ongeveer 35 euro per jaar. En de onderhoudskosten zijn net zoiets. Jaarlijks zijn de electra-kosten per gezin dan eigenlijk verwaarloosbaar, zelfs op bijstandsniveau. Hmmm.

Zelfs de energiemaatschappij zou dit interessant kunnen vinden. Een windmolen kan bij wijze van spreken direct op het bestaande transformatorhuisje worden aangesloten. Een onderhoudsmonteur zal misschien wat meer door het land moeten rijden om elke molen op te zoeken. Maar daar staat weer tegenover dat niemand een compleet park van windmolens in zijn achtertuin hoeft te hebben, en dat we daar ook geen heel nieuw eiland voor hoeven op te spuiten. En aangezien de molen een stuk dichterbij de uiteindelijke afnemer staat zijn de transportverliezen ook minimaal. Veel minder dan de pakweg 45% energieverliezen in de lange hoogspanningskabels van nu.

Expres heb ik overigens het huidige gasverbruik buiten beschouwing gelaten. Op termijn zouden we best allemaal op electra kunnen gaan koken, en met electra ons water kunnen opwarmen. Maar dat zou nu voor de meeste huishoudens een extra investering zijn. De combi-ketel zou vervangen moeten worden door een electra-ketel, de bekabeling in huis zou zwaarder moeten, en het gasfornuis zou vervangen moeten worden. Het zou wel kunnen. Het zelfde geldt voor de energievoorziening van ons naburige bedrijventerrein. Dan zet je er nog een paar molens bij. Of je koopt een paar grotere.

Haken en ogen zijn er natuurlijk nog een paar. Zelfs in Nederland is het wel eens absoluut windstil. Dus er blijven wel een paar gewone centrales nodig die stand-by kunnen staan. Het zou mooi zijn als we alle overtollige windenergie ergens veilig op konden slaan. En dan de vergunningen: Gemeentes, Provincie en Rijk moeten een beetje mee gaan. De eerste financiering moet nog ergens vandaan komen. Het afbetalen is geen groter probleem dan de huidige electra-rekening. De expertise moet verspreid worden. In wiens achtertuin komt de molen in de praktijk? En last but not least: zijn er mensen die die molens toch echt lelijker vinden dan hoogspanningsmasten, schoorstenen van huidige centrales, en de mogelijke gevolgen van ons eigen Harrisburg of Chernobyl? En gaan zij er iets van zeggen?

Ik breng mijn dochtertje te logeren bij een vriendin in Amsterdam. Terwijl we wachten op de bus op Sloterdijk zie ik in de verte de rustige wieken wentelen van een lange rij windmolens. Ik zie er meer dan tien. Zou dat betekenen dat ze stroom geven voor meer dan 20,000 huishoudens? Ik weet niet van welk type ze zijn. Het zou zomaar kunnen. De molens waren me nooit echt opgevallen. Ik geloof ook niet dat iemand anders zich er aan stoort.
Misschien is er dan toch nog hoop voor onze horizonvervuiling.

Bronnen o.a.:
en.wikipedia.org/wiki/Wind_power_in_Spain
en.wikipedia.org/wiki/Wind_power_in_Denmark
en.wikipedia.org/wiki/Wind_power
nl.wikipedia.org/wiki/Windenergie
www.enercon.de
www.vestas.com