Krach

“Federale bank verlaagt de rente voor het laatst” staat er. Als ik het artikeltje lees wordt het al “misschien”. Zo te zien hebben de banken het moeilijk hun geld te slijten. Waarschijnlijk is er wat te veel van in omloop, als ze hun prijzen zo moeten verlagen. En dat ze moeten dreigen dat dit toch echt de laatste laatste uitverkoop is. Of draait de economie echt niet hard genoeg? En is de Amerikaanse huizenmarkt aan het instorten? Gaan juist veel te veel mensen failliet, kunnen zij hun bank niet meer betalen, en kunnen de banken zo zelf hun leningen niet meer aflossen?

Het is de Kredietcrisis. Met een grote K. Zulke crises gebeuren om de zoveel jaar, want van alle werkdagen in de week is er wel een zwarte versie. “Black monday”, “black tuesday”, en ga maar door. Als de beurzen in het weekend ook open zouden mogen hadden we vast ook een “black weekend”. En eigenlijk gaat het nog best goed, schijnen veel economen te vinden. In de 19e eeuw gingen elk decennium heel wat banken failliet aan kredietcrises.

Een paar maanden geleden kopten de kranten nog met grote letters: Krach!
Dan ging het nog niet over een echte beurs-krach, hoor. De economen in verschillende artikelen benadrukken dat de kredietcrisis in de VS helemaal geen invloed zal hebben op onze Europese economie. Heus niet. Onze economie is sterk. Geloof ons maar. Zolang je ons gelooft komt het allemaal wel goed. Want economie gaat om consumentenvertrouwen. Als wij nog maar blijven kopen, dan draait die economie wel door. Als mensen nou nog maar die grote uitgave doen in dit kwartaal, en wel die plasma-tv kopen, dan zijn wij behoed voor een beurscrash, zegt eentje [De Pers, januari 2008].

Wacht even. Als ik maar een nieuwe flatscreen televisie koop is onze economie gered? Heeft deze man aandelen in platte beeldschermen of meent hij dat echt? Ik ben bang dat hij het echt meent. Als ik maar een plasma-tv of een soortgelijk duur luxe-artikel aanschaf blijft de economie nog wel door draaien. Dat is het idee.

Maar dan hebben we toch een bizarre economie? Die geweldige groei-economie die er voor moet zorgen dat overal ter wereld welvaart komt, die is er van afhankelijk dat ik persoonlijk een flatscreen koop? Nee, nee, nee. Hoor ik de economen al zeggen. Hij bedoelt dat we allemaal moeten blijven kopen. Dure luxe artikelen wel te verstaan. Flatscreens dus. En dat moeten we dan allemaal blijven doen. Dus toch. Want ik hoor ook bij ons allemaal. Ik moet ook een flatscreen kopen.

Misschien zit er wel iets in. Ze zeggen het vast niet alleen om mij bezig te houden.

Geld moet natuurlijk rollen. Dat weet iedereen. Waarom? Nou ja, als je er even over nadenkt is dat misschien wel logisch. Zolang de bakker broden verkoopt, krijgt hij geld en kan hij dat wat hij nodig heeft van anderen kopen. Zolang de aannemer huizen verkoopt kan hij zijn brood blijven betalen. En zolang mensen luxe artikelen kopen kan de verkoper van luxe artikelen ook betalen voor zijn eten en wonen. Dus zolang het geld rondschuift blijven we voor elkaar doen wat er nodig is.

Maar wat nu als iemand op het geld gaat zitten? Wat als iemand niet meer meeschuift met het doorschuifspel? Wij zouden natuurlijk met zijn allen op ons geld kunnen gaan zitten. Bijvoorbeeld omdat we bang zijn dat de economie niet meer voor ons werkt. Als we werkelijk allemaal geen eten meer kopen, geen huizen meer verbouwen en geen benzine meer tanken, dan hebben heel veel mensen geen inkomsten meer.

Maar ja. Eten kopen, dak repareren en filerijden horen toch tot onze eerste levensbehoeften. Dus daar stoppen we vast niet zo snel mee. Hooguit klagen we harder en kopen we iets anders niet. Zo'n flatscreen misschien. En dat raakt alleen de flatscreenverkopers. Niet de rest.

Of zou het soms zijn dat de banken en andere grootinvesteerders vrezen dat ondernemers en huizenkopers niet meer durven te lenen? Of erger nog, dat deze leners niet meer hun rente kunnen betalen? Dat zou schokkend zijn... dat al die mensen niet meer twee tot vijf keer zoveel geld kunnen ophoesten als ze ooit geleend hebben! Want met een beetje hypotheek betaal je tenminste wel het dubbele van je leensom over de jaren. En hypotheken hebben de lagere rentes. Over consumptiekredieten (zoals voor een nieuw flatscreen) hebben we het dan nog niet eens.

Misschien zijn het juist wel de bankiers die op hun geld dreigen te gaan zitten. Uit angst dat ze niet meer genoeg zullen verdienen. Verhoog die rente dan maar, lijken ze te zeggen, dan betalen die mensen die nog wel kunnen betalen maar iets meer. Maar ja, als je de rente verhoogt dan kunnen juist nog minder mensen betalen. Dat schiet natuurlijk niet op. Dan krijg je juist een crisis.

Dan nog maar een keer de rente verlagen? Dan zou die wel eens naar de nul procent kunnen gaan neigen. Dan krijgen banken alleen nog betaald voor het werk dat ze werkelijk doen. Dat zou wellicht ook te schokkend zijn. Alleen maar een commissie voor het regelen van een hypotheek, en de administratieve kosten. Dan zul je wel verplicht moeten aflossen natuurlijk, want anders leent iedereen zich suf. Dus bijna nul procent rente en geen aflossingsvrije hypotheken meer. Zou dit het alternatief zijn om de economie gaande te houden?

Zouden vooral de centrale banken dit aandurven? Zouden de aandeelhouders van de federale bank aandurven dat hun winst zwaar inkrimpt om daarmee de economie gaande te houden? Zouden ze dat doen? Heel misschien als ze moeten. Maar niet van harte, vermoed ik zo. Liever een crisisje meer voor de wereld dan zelf een paar autos, privejachten en zomerhuisjes minder.

Tja.

Ik denk dat juist die bankiers, investeerders en aandeelhouders van de centrale banken dat extra flatscreen maar moeten kopen. Ter afleiding. Dan kan de rente gewoon zo laag als de markt dat wil, en hoeven zij zich ook geen zorgen te maken. Want zij kijken naar hun nieuwe flatscreen. En natuurlijk niet naar het financiele nieuws, maar gewoon naar een leuke tekenfilm ofzo. Dan helpt zo'n flatscreen misschien wel echt.