Paniekreactie

Godwin? Wat is een Godwin? Uit de context maak ik op dat het een soort faux pas is.
Iets dat je zegt als een kniereflex om een sociaal onaanvaardbare actie te beschrijven.

Godwin is de naam van een wiskundige, die begin jaren negentig discussies op internet bestudeerde. Hij ontdekte dat als één van deelnemers een ander vergelijkt met Nazis of Hitler, de discussie daarna kwalitatief weinig leven meer is beschoren. Of het nu een goedkope scheldkanonade wordt of niet, inhoudelijk komt het zelden meer op niveau na dat punt.

Dus als een blogger of reaguurder op internet nu een vergelijking maakt tussen Nazi-achtige praktijken en wie dan ook, dan wordt dat een Godwin genoemd. En inderdaad, de kwaliteit van de discussie heeft snel te lijden als je vergelijkingen maakt met wat Hitler deed. Dat geldt niet alleen voor internet, maar ook voor het nieuws en de politieke arena.

Het maakt daarbij niet uit of de vergelijking serieus is of alleen om te krenken. Niet emotioneel getinte beschouwingen lijken onmiddellijk onmogelijk te worden. Guantanamo Bay vergelijken met concentratiekampen? Briefschrijvers stikken bijna in hun pen. Koran vergelijken met Mein Kampf? De politieke discussie gaat direct nergens meer over. Fitna vergelijken met Mein Kampf? Wil je een rechtszaak? Zeggen dat Hitler misschien ook wel goede of slimme dingen heeft gedaan – en dat kiezers daarom voor hem gingen? Ga je mond wassen! Wat dan ook vergelijken met de Holocaust? Slap gelul.

Bijdehante internetters roepen erudiet “Godwin!” als er zoiets gebeurt. Maar of dat de discussie er bovenop helpt is de vraag. Vreemd genoeg heeft Hitler zulke diepe wonden bij ons achter gelaten, zelfs één a twee generaties later, dat we er nog niet objectief over na kunnen denken. Niets in onze huidige tijd mag lijken op wat toen gebeurde. Onbespreekbaar. Onbestaanbaar. Oneindig krenkend.

In plaats daarvan schieten we bij woorden als Hitler, Goebbels, nazis en concentratiekamp in een soort paniekreactie. Niet gillend en schreeuwend. Gewoon stil en met een vaag gevoel van walging. Want het is taboe om niet met afschuw te reageren.

Misschien moeten we wel in therapie met z'n allen. Om met afstand te kunnen kijken. Anders zijn al die geschiedenislessen uiteindelijk voor niets.